تست تشخیص سرطان پروستات
تست تشخیص سرطان پروستات
آزمایشات غربالگری تشخیص سرطان پروستات برای بررسی علائم احتمالی سرطان پروستات انجام می گیرند. ولی این آزمایش ها نمی توانند به طور قطع سرطان پروستات را تشخیص دهند. در صورتی که نتیجه هر یک از این آزمایشات غیر طبیعی باشد، احتمال می رود برای اطمینان از سرطانی بودن سلول های ناحیه پروستات از بافت پروستات نمونه گرفته شود و مورد آزمایش قرار گیرد.
آزمایشات تشخیص پروستات
آنتی ژن اختصاصی پروستات ( PSA )
آنتی ژن اختصاصی پروستات نوعی پروتئین است که توسط سلول های غده پروستات (هر دو سلول های سالم و سرطانی) تولید می شود. این شاخص بیشتر در مایع منی یافت می شود ولی مقدار کمی از آن در خون وجود دارد.
میزان این آنتی ژن اختصاصی با واحدی به نام نانوگرم در میلی لیتر سنجیده می شود. احتمال سرطان پروستات با افزایش میزان PSA در خون افزایش می یابد. ولی میزان مشخصی از این شاخص دلیل قطعی بر وجود سرطان پروستات نیست. بعضی از پزشکان میزان ۴ نانوگرام در میلی لیتر یا بالاتر PSA را نیازی برای انجام آزمایشات بیشتر می بینند. ولی بعضی دیگر از پزشکان میزان ۲٫۵ تا ۳ نانوگرم در میلی لیتر را هم هشدار دهنده می دانند.
میزان PSA دراکثر مردانی که سرطان پروستات ندارند، زیر ۴ نانوگرم در میلی لیتر است. هنگامی که سرطان پروستات پیشرفت می کند میزان PSA بالا تر از ۴ نانوگرم در میلی لیترمی رود. با این وجود میزان پایین تر از ۴ نانوگرم در میلی لیتر نشانه قطعی مبنی بر عدم وجود سرطان پروستات نیست. شایان ذکر است با انجام بیوپسی درحدود ۱۵ درصد از افرادی که PSA پایین تر از ۴ نانوگرم در میلی لیتر دارند، سرطان پروستات تشخیص داده می شود.
همچنین ۲۵ درصد مردانی که میزان PSA بین ۴ تا ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر دارند، دارای سرطان پروستات می باشند. قابل توجه است احتمال وجود سرطان پروستات در افراد دارای میزان PSA بالاتر از ۱۰ نانوگرم در میلی لیتر بالای ۵۰ درصد است. در صورتی که میزان PSA بالا باشد نیاز است که آزمایشات دیگری انجام گیرد تا سرطان پروستات تشخیص داده شود.
عوامل تاثیر گذار بر میزان PSA
هنگامی که قصد دارید آزمایش تشخیص سرطان پروستات را انجام دهید، موارد زیر را مد نظر قرار دهید: این عوامل بر نتیجه آزمایش تاثیر می گذارند.
عواملی که باعث بالا رفتن میزان PSA می شوند:
– بزرگ شدن پروستات. شرایطی که موجب بزرگ شدن خوش خیم پروستات می شوند. به طور معمول بالا رفتن سن باعث بزرگ شدن پروستات می شود و این تغییر اندازه پروستات می تواند موجب بالا رفتن میزان PSA شود.
– سنین بالاتر. به طور معمول با بالا رفتن سن و سال میزان PSA به طور طبیعی بالا می رود حتی اگر هیچ ناهنجاری در پروستات وجود نداشته باشد.
– بیماری پروستات. عفونت یا التهاب غده پروستات می تواند باعث بالا رفتن میزان PSA شود.
– انزال. نعوظ باعث بالا رفتن موقتی میزان PSA می شود. به همین دلیل به مردانی که قصد دارند این آزماش را انجام دهند پیشنهاد می شود که یک تا دو روز قبل از آزمایش انزال نداشته باشند.
– دوچرخه سواری کردن. برخی مطالعات پیشنهاد داده اند که دوچرخه سواری می تواند باعث بالا رفتن میزان PSA به صورت موقتی شود. این مورد به دلیل فشار وارد آمدن بر پروستات است. البته همه مطالعات این نتیجه را تایید ننموده اند.
– بعضی از جراحی های خاص اورولوژی. بعضی جراحی ها که در مطب پزشک انجام می گیرد می تواند بر پروستات تاثیر بگذارد. از جمله این جراحی ها می توان به سیستوسکوپی، بیوپسی پروستات و … اشاره کرد. بعضی مطالعات نشان داده اند، این جراحی ها می توانند باعث بالا رفتن موقتی میزان PSA شوند.
– بعضی از داروها. استفاده از هورمون های مردانه ( تستوسترون ) یا سایر داروهایی که می توانند باعث بالا رفتن هورمون های مردانه شوند، می تواند باعث بالا رفتن میزان PSA شود.
عواملی که باعث کاهش میزان PSA می شوند، حتی اگر فرد به سرطان پروستات مبتلا باشد:
– مهارکننده های ۵-آلفا ردوکتاز – بعضی از داروها که برای درمان هایپر پلازی خوش خیم پروستات یا علائم مربوط به بیماری های دستگاه ادراری استفاده می شوند. از جمله این داروها می توان به فیناستراید اشاره کرد که باعث پایین آمدن میزان PSA می شوند. این داروها می توانند بر سرطان پروستات هم تاثیر بگذارند. در صورتی که این داروها را مصرف می کنید بهتر است که پزشک خود را در جریان قرار دهید.
– بعضی از داروهای گیاهی که به عنوان مکمل استفاده می شوند می توانند باعث کاهش میزان PSA شوند. به همین دلیل بهتر است پزشک خود را در جریان داروهای گیاهی که استفاده می کنید قرار دهید حتی اگر این داروها تاثیری بر سلامتی پروستات نمی گذارند.
– بعضی داروهای خاص. بعضی تحقیقات نشان داده است، مصرف طولانی مدت برخی داروها می توانند موجب کاهش میزان PSA شوند. از جمله این داروها می توان به آسپیرین، استاتین ( داروی کاهنده کلسترول ) و تیازید دیورتیک ها اشاره کرد. با این وجود تحقیقات بیشتری نیاز است که صحت این اطلاعات را ثابت کند. اگر هر کدام از این داروها را به طور مرتب استفاده می کنید لازم است که پزشک را در جریان قرار دهید. ممکن است در بعضی شرایط لازم باشد برای مدتی با نظر پزشک، دارو استفاده نشود و یا داروی جایگزین استفاده گردد.
شایان ذکر است در بعضی موارد پایین آمدن سطح PSA می تواند مضر باشد زیرا کاهش سطح PSA مانع از تشخیص سرطان پروستات می شود و درمان را به تاخیر می اندازد و می تواند باعث مرگ بیمار شود.
تست free PSA
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA ) به دو شکل متصل به پروتئین های خون و به صورت آزاد در جریان خون وجود دارد. درصد free PSA یا (%fPSA) به نسبت میزان PSA گفته می شود که به صورت آزادانه در جریان خون وجود دارد. درصد PSA آزاد در مردانی که دارای سرطان پروستات هستند نسبت به مردانی که دچار این بیماری نیستند، کم تر است.
در صورتی که میزان PSA در محدوده ۴ تا ۱۰ می باشد، از درصد PSA آزاد کمک گرفته می شود تا مشخص شود که آیا نیازی به بیوپسی پروستات می باشد یا خیر. در صورتی که میزان free PSA پایین باشد احتمال اینکه به سرطان پروستات مبتلا باشید بیشتر است و احتمال نیاز به بیوپسی وجود دارد.
بسیاری از پزشکان پیشنهاد می کنند، افرادی که میزان free PSA آنها ۱۰ درصد یا کمتر می باشد، بیوپسی انجام دهند. همچنین در صورتی که درصد بین ۱۰ تا ۱۵ درصد باشد بهتر است بیوپسی را مدنظر داشته باشند. به این ترتیب با کمک میزان free PSA می توان در موارد مشکوک بیوپسی را انجام داد.
منبع : https://www.cancer.org/cancer/prostate-cancer/detection-diagnosis-staging/tests.html
سایر مطالب
