پیش بینی آسیب مغزی، سال ها قبل از بروز علائم بیماری آلزایمر، با استفاده از یک آزمایش خون!
بیماری آلزایمر عامل اصلی زوال عقل است که سلول ها و بافت مغز را از بین می برد. همچنانکه که آسیب مغزی گسترش می یابد، این بیماری منجر به علائمی مانند گیجی، از دست دادن حافظه و کاهش توانایی عملکرد مغز می شود. در نهایت، فرد قادر به ادامه زندگی به طور مستقل نمی باشد. برآورد موسسه ملی پیری در امریکا نشان می دهد، حداقل ۵/۵ میلیون نفر در ایالات متحده مبتلا به آلزایمر هستند.
معاینه و کالبد شکافی مغز افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پس از مرگ سه مشخصه، پلاک های پروتئین بتا آمیلوئید، پروتئین tau و از دست دادن ارتباط بین سلول های مغزی را نشان می دهد. بیماری آلزایمر بیشتر افراد ۶۵ سال و بالاتر را مورد حمله قرار می دهد اما موارد نادری وجود دارد که می تواند افراد را قبل از این سن دچار بیماری نماید.
دانشمندان علل بیماری آلزایمر را به طور کامل درک نکرده اند، آنها نشان داده اند بیماری آلزایمر ممکن است از درهم آمیختگی پیچیده ژن ها، محیط زیست و شیوه زندگی ناشی شود.
حدود ۱ نفر از هر ۲۰ نفر مبتلا به بیماری آلزایمر شکل های زودرس را قبل از سن ۶۵ سالگی تجربه می کنند. شايعترين علت اين شکل های زودرس مبتلايان به بيماري آلزايمر، جهش هاي ژني است كه والدين به فرزندانشان انتقال مي دهند.
تحقیقات نشان داده، بررسی یک پروتئین با آزمایش خون می تواند افراد را یک دهه یا بیشتر قبل از بروز علائمی نظیر کاهش حافظه در مراحل اولیه بیماری آلزایمر شناسایی کند. این آزمایش تغییرات میزان پروتئین زنجیره سبک نوروفیلامنت (NfL) را بررسی می کند. این پروتئین به طور معمول در داخل سلول های مغزی یا نورون ها به عنوان بخشی از ساختار داخلی آنها قرار دارد. پروتئین NfL از طریق سلول های آسیب دیده و در حال مرگ به داخل مایع مغزی نخاعی نفوذ نموده و سپس پروتئین از مایع به جریان خون منتقل می شود.
پژوهش های گذشته حاکی از آن است که افزایش میزان پروتئین NfL در مایع مغزی نخاعی نشان دهنده قوی آسیب مغزی می باشد. پزشکان برای انجام بررسی این پروتئین از پونکسیون کمری (کشیدن مایع مغزی-نخاعی از ستون فقرات کمری) استفاده می نمایند، اما بسیاری از مردم تمایلی به انجام این روش ندارند.
در حال حاضر، گزارشی ازمطالعه اخیر در ژورنال بین المللی Nature منتشر شده است که نشان می دهد میزان پروتئین NfL در مایع نخاعی با میزان آن در خون مرتبط می باشد و در طی مرحله بدون علائم بیماری آلزایمر ارثی، افزایش می یابد. محققین بیان کردند پروتئین NfL می تواند به عنوان یک بیومارکر مناسب قبل از بروز علائم، افرادی را که ممکن است دچار علائم بالینی شوند، شناسایی نماید.
همچنین پژوهشگران معتقدند این روش سریع و ارزان می تواند روزی برای آزمایش سایر شرایط مانند آسیب مغزی، بیماری ام اس (MS) و سکته مغزی استفاده گردد.
در تحقیقات جدید، محققین شکل نادری از بیماری آلزایمر که بیماری آلزایمر ارثی غالب (DIAD) یا بیماری آلزایمر اتوزومال غالب نام دارد را مورد مطالعه قرار داده اند. بیماری آلزایمر ارثی از جهش در یک یا چند ژن PSEN1، PSEN2 یا APP بوجود می آید. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر ارثی به طور معمول از دست دادن حافظه و سایر علائم زوال عقل را در دهه سوم، چهارم و یا پنجم زندگی خود تجربه می کنند.
نتایج بررسی دانشمندان بر روی افراد با بیماری آلزایمر ارثی غالب حامل جهش ژنتیکی و بستگان این افراد که حامل این ژن نبودند، نشان داد افراد حامل جهش ژنتیکی در بازدید اول دارای میزان بالاتری از پروتئین NfL هستند که این میزان در طول زمان در بازدیدهای بعدی این افراد افزایش می یابد. با این حال، میزان پروتئین NfL درافرادی که حامل جهش ژنی نبودند، پایین تر بود و در طول زمان نسبتا پایدار باقی ماند .این محققین دریافتند افزایش میزان پروتئین NfL حدود ۱۶ سال قبل از شروع علائم قابل پیش بینی می باشد. همچنین نتایج اسکن مغزی این افراد با تغییرات میزان پروتئین NfL مطابقت داشت.
شایان ذکر است میزان افزایش پروتئین NfL با میزان نازک شدن و انقباض قسمتی از مغز به نام preuneus ، که در حافظه نقش دارد، ارتباط دارد. بررسی های بیشتر نشان داد کاهش حافظه و مهارت های تفکر در آزمونهای شناختی با میزان پروتئین NfL نیز قابل پیش بینی می باشد.
در حال حاضر محققین معتقدند تصمیم گیری در مورد بهترین میزان NfL به عنوان بیومارکر شاخص و اینکه افزایش چه میزان آن می تواند نگران کننده باشد تا پزشکان بتوانند از این آزمایش برای تشخیص استفاده کنند؛ به مطالعات بیشتری نیازمند است. آن ها بیان کردند این آزمایش می تواند به عنوان یک آزمایش غربالگری در کلینیک های مغز و اعصاب استفاده شود.
MedicalNewsToday, Tuesday 22 January 2019
