ویتامین B12

نام اختصاری: B12 or Cb1

سایر نام ها : کوبالامین ، سیانوکوبالامین

مقادیر طبیعی: ۹۰۰- ۲۰۰ پیکو گرم در میلی لیتر

مقادیر حد واسط: ۲۰۰-۱۶۰ پیکو گرم در میلی لیتر

مقادیر پایین: کمتر از ۱۶۰ پیکو گرم در میلی لیتر

توجه:

شرایط نمونه گیری

بهتر است بیمار ۸ ساعت ناشتا باشد.
قبل از انجام آزمایش از مصرف مکمل ویتامین B12 خودداری نماید.
نمونه گیري باید قبل از ترانسفوزیون یا شروع درمان با B12 انجام گیرد.
بیمار نباید قبل از انجام آزمایش مشروبات الکلی مصرف نماید.
در صورت مصرف داروهای موثر بر نتایج آزمایش بیمار باید آزمایشگاه را مطلع نماید.
بعد از انجام نمونه گیری، نمونه سرم باید طی مدت ۲ ساعت جداسازی گردد.
در صورتی که نمونه گیری خارج از آزمایشگاه انجام می گیرد نمونه باید بلافاصله به آزمایشگاه ارسال گردد. شایان توجه است همولیز سرم، ذوب و فریز مکررنمونه و نمونه هایی که بیش از ۸ ساعت در دماي اتاق قرار گرفته اند، موجب رد پذیرش نمونه در آزمایشگاه می شوند.

شرایط نگهداري

نمونه در دماي اتاق تا ۲ ساعت، در دماي ۴ درجه برای ۷ روز و در فریزر۲۰- برای ۳ ماه پایدار است.

تشخیص

پایش کمبود کوبالامین (Cb1) در بیمارانی که دارای نتایج خون شناسی (کم خونی، ماکروسیتوز، نوتروفیل هیپرسگمانته، لکوپنی و ترومبوسیتوپنی) غیر طبیعی می باشند بویژه ارزیابی هیپرسگمانته شدن گرانولوسیت ها و تشخیص کم خونی ماکروسیتیک و مگالوبلاستیک.
کمک به تشخیص علت زوال عقل یا سایر یافته هاي عصبی (کرختی، مورمور شدن و کاهش حس ارتعاش در اندامها)
بررسی الکلیسم و سوء جذب.

توجه:

به طور معمول انسانها براي تأمین ویتامین B12 به فرآورده های حیوانی (نظیرگوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، کره، شیر و پنیر) نیاز دارند. نیاز روزانه در حدود ۵ -۱ میکروگرم است. گیاهان و سبزیجات حاوي مقادیر اندکی ذخیره کوبالامین هستند.

علاوه بر شرایطی که در بالا ذکر شد شرایط ذیل منجر به کاهش ویتامین B12 می شوند:

میزان ویتامین B12 کمتر از ۱۶۰ پیکو گرم در میلی لیتر نشان دهنده کمبود ویتامین B12 می باشد. اندازه گیري مقدار متیل مالونیک اسید و هموسیتئین پلاسما، اسید فولیک، آزمون شیلینگ و شمارش کامل سلول هاي خون (CBC) در تشخیص کمبود ویتامین B12 مؤثر است.
عواملی نظیرلوسمی، پلی سیتمی ورا، اختلال شدید عملکرد کبد، بیماري میلوپرولیفراتیو، مصرف ویتامین A وC ،مصرف استروژن و اورمی موجب افزایش میزان ویتامین B12 می شود.
عواملی نظیر آنمی پرنیشیوز، سندرم هاي سوء جذب (مانند بیماریهاي التهابی روده، بیماري کرون)، عفونت با انگل هاي روده اي نظیر دیفلو بوتریوم لاتوم، گاستریت آتروفیک، سندروم زولینگر- الیسون، گاسترکتومی پروکسیمال وسیع، برداشتن ایلئوم انتهایی، آکلرهیدریا، کمبود ویتامین C، کمبود اسید فولیک، آسپرین، داروهاي ضد تشنج، کلشی سین، مصرف اتانول، بارداری، هورمون هاي پیشگیري از بارداري، مصرف سیگار، همودیالیز و مولتیپل میلوما موجب کاهش میزان ویتامین B12 می گردند.
میزان ویتامین B12 در افراد گیاهخوار کاهش می یابد.
جذب ویتامین B12 نیاز به فاکتور داخلی (Factor-Intrinsic) دارد که به وسیله سلولهاي جداري مخاط معده همراه با اسیدکلریدریک ترشح می شوند. در افرادي که آتروفی معده دارند و یا معده برداري کرده باشند کمبود IF شایع ترین علت کمبود ویتامین B12 است.
اسید معده جهت جدا نمودن B12 از پروتئین هاي متصل به آن در معده ضروری می باشد. ویتامین B12 در غیاب اسید معده متصل باقی می ماند و از روده جذب نمی شود. در افراد با اختلال جذبی در روده به ویژه مشکل درناحیه ایلئوم، جذب B12صورت نمی گیرد.
کمبود ویتامین B12 در بارداري می تواند به علت عدم مصرف کافی آن به همراه افزایش نیاز بدن (مصرف جنین از منابع اسید فولیک مادر) می باشد.

عوامل مداخله گر

هیدرات کلرال موجب افزایش سطح ویتامین B12 می شود.
بسیاري از داروها با جذب کوبالامین و یا اسید فولیک منجر به نتایج کاهش کاذب می گردند؛ این داروها شامل داروهاي کموتراپی (متوتروکسات)؛ داروهاي ضدمالاریا (پریمتامین)؛ دیورتیک ها (تريآمترن)؛ داروي ضدپروتوزوآ (پنتامیدین، ایزوتیونات)؛ ضدباکتري (تريمتوپریم)؛ ضدتشنج (فنیتوئین)؛ خواب آورها (باربیتورات)؛ ضدبارداري(OCP) ؛ ضدسل (سیکلوسرین، پارا- آمینوسالیسیلیک اسید)؛ ضدنقرس (کلشیسین) و کاهش دهنده هاي قندخون (مت فورمین، فنفورمین ).
کوبالامین در مواجه با نور از بین می رود.
تجویز دوز بالاي بیوتین بیش از۵ میلی گرم در روز ۸ ساعت قبل از انجام آزمایش، موجب تداخل در نتایج آزمون می گردد.
تجویز اخیر ویتامین B12 می تواند منجر به غلظت هاي سرمی طبیعی یا افزایش یافته می گردد.
همولیز گلبولهاي قرمز بصورت کاذب موجب بالا رفتن سطح کوبالامین سرمی می گردد.
نمونه هاي غیر ناشتا اغلب موجب افزایش کاذب سطح کوبالامین سرم می شوند.