تشخیص هپاتیت B

هپاتیت B

هپاتیت B، عفونت کبدی ناشی از ویروس هپاتیت B (HBV) می باشد. عفونت حاد کبد (کوتاه مدت) گاهی اوقات باعث ایجاد علائمی می شود که در بین افراد با سنین مختلف، متفاوت است. اکثر کودکان زیر ۵ سال و افراد مبتلا به عفونت حاد کبد که سیستم ایمنی آنها مهار شده است، بدون علامت هستند، در حالی که ۳۰ تا ۵۰ درصد افراد بالای ۵ سال علائم و نشانه هایی شامل تب، خستگی، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، درد شکم، ادرار تیره، درد مفصل و زردی را تجربه می کنند. این علائم به طور معمول ۹۰ روز بعد از در معرض قرار گیری با ویروس هپاتیت B اتفاق می افتند. علائم معمولا چند هفته طول می کشد اما می توانند تا ۶ ماه ادامه داشته باشند. بعضی از عفونت های هپاتیت B به طور خودبخود بهبود می یابند. اما بعضی از آنها به عفونت مزمن تبدیل می شوند.

اکثر افراد مبتلا به عفونت مزمن HBV بدون علامت هستند و هیچ نشانه ای از بیماری کبد ندارند. با این حال، بعضی از افراد ممکن است مبتلا به هپاتیت مزمن، ، بیماری های کلیوی، سیروز، یا سرطان سلول های کبدی گردند که در صورت عدم درمان می تواند مرگ بار باشد.

شایان ذکر است خطر ابتلا به عفونت مزمن با سن ارتباط دارد؛ به طوری که تقریبا ۹۰ درصد نوزادان آلوده به عفونت مزمن مبتلا می شوند این در حالی است که ۲ تا ۶ درصد افراد بالغ به عفونت مزمن مبتلا می گردند. همچنین ۲۵ تا ۵۰ درصد کودکان کوچک تر از ۵ سال در صورت ابتلا به بیماری در نهایت به عفونت مزمن کبدی دچار می شوند. بهترین راه جلوگیری از هپاتیت B ، واکسیناسیون می باشد.

در حال حاضر تعداد افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند اندک است. میزان ابتلای افراد در دهه ۱۹۸۰ حدود ۲۰۰ هزار نفر در سال بوده است در حالی که در سال ۲۰۱۶ این تعداد به ۲۰ هزار نفر رسیده است. همچنین احتمال ابتلای افراد با سنین ۲۰ تا ۴۹ سال به این بیماری بیشتر است.

راههای انتقال هپاتیت B

رابطه جنسی محافظت نشده با شخص آلوده به ویروس. ورود خون، بزاق ، مایع منی و یا ترشحات واژن فرد آلوده به بدن فرد سالم از طریق خراش های پوستی و تماس مخاطی می تواند آلوده کننده باشد.
استفاده از سرنگ مشترک آلوده به ویروس در بین معتادان به مواد مخدر تزریقی.
انتقال مادر به نوزاد در هنگام تولد. زنان باردار مبتلا به این بیماری به راحتی در طول زایمان این ویروس را به جنین خود انتقال می دهند.
برخورد تصادفی سوزن با بدن. افرادی که در مراکز درمانی و آزمایشگاه ها کار می کنند و با نمونه های خون بیماران در ارتباط هستند، می توانند از این راه آلوده به ویروس هپاتیت B شوند.
استفاده از وسایل شخصی مانند تیغ و یا مسواک فرد آلوده به هپاتیت B
دریافت خون آلوده و فرآورده های آن . باید خاطر نشان ساخت در حال حاضر خون های اهدایی به طور کامل به لحاظ وجود هرگونه ویروسی بررسی می شوند و در صورت وجود هر نوع آلودگی مورد استفاده قرار نمی گیرند. بنابراین ابتلای به این بیماری از طریق انتقال خون بسیار پایین است.
قابل توجه است ویروس هپاتیت B از طریق غذا و یا آب، استفاده مشترک از ظروف غذایی، تغذیه با شیر مادر، آغوش گرفتن، بوسیدن، دست دادن، سرفه کردن یا عطسه کردن انتقال نمی یابد.

تشخیص هپاتیت B

برای تشخیص بیماری هپاتیت B، بیمار توسط پزشک تحت معاینه کامل فیزیکی قرار می گیرد تا به لحاظ تورم کبد بررسی گردد. در حال حاضر آزمایشات سرولوژیک با حساسیت و تکرار پذیری بالا برای سنجش آنتی بادی ها و آنتی ژن های هپاتیت B استفاده می شوند. همچنین میزان بالای آنزیم های کبدی در خون بیماران مبتلا به هپاتیت B یکی از علائم بیماری است که در آزمایش خون مشخص می شود.

در صورت ابتلا به عفونت مزمن، بیوپسی کبد (نمونه برداری از بافت کبد) انجام می شود؛ با این روش می توان شدت بیماری را تشخیص داد.

آزمایشات سرولوژیکی که در آزمایشگاه برای تشخیص هپاتیت B انجام می شود شامل:

آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B (HBsAg): وجود HBsAg؛ پروتئین موجود بر روی سطح ویروس هپاتیت B، نشان دهنده عفونت در فرد می باشد. این آنتی ژن به میزان بالایی در سرم در طی عفونت حاد یا مزمن HBV یافت می شود.

بدن به طور معمول به عنوان بخشی از پاسخ ایمنی طبیعی به عفونت؛ آنتی بادی هایی را بر علیه HBsAg تولید می کند. آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B (HBsAg)، آنتی ژن مورد استفاده برای تولید واکسن هپاتیت B می باشد.

آنتی بادی ضد سطح هپاتیتB (anti –HBs) : به طور کلی وجود آنتی بادی HBs نشان دهنده بهبود و ایمنی نسبت به عفونت هپاتیت B می باشد. آنتی بادی HBs همچنین در فردی ایجاد می شود که واکسن هپاتیت B را دریافت نموده است.

آنتی بادی توتال ضد هسته هپاتیت B (anti- HBc): اولین آنتی بادی که در شروع علائم با عفونت حاد هپاتیت B در بدن تولید می شود و برای مدت ها در طول زندگی باقی می ماند. حضور آنتی بادی HBc نشان دهنده عفونت قبلی یا مداوم HBV در یک دوره زمانی نامشخص است.

آنتی بادی IgM ضد هسته هپاتیت B (IgM anti- HBc): مثبت بودن این آزمایش نشان دهنده عفونت اخیر (کمتر از ۶ ماه) با هپاتیت B می باشد. و عفونت حاد هپاتیت B را نشان می دهد.

آنتی ژن e هپاتیت B (HBe Ag): حضور این آنتی ژن نشان دهنده تکثیر ویروس است و فرد مبتلا دارای میزان بالایی از ویروس هپاتیت B می باشد. HBeAgمحصول ترشح ژن نوکلئوکپسید هپاتیت B است که در عفونت حاد و مزمن هپاتیت B در سرم یافت می شود.

آنتی بادی e هپاتیت B (HBe Ab یا anti-HBe): شناسایی این آنتی بادی، پیش بینی کننده پاکسازی طولانی مدت ویروس هپاتیت B در بیمارانی است که تحت درمان ضد ویروسی هستند و سطح پایین HBV را نشان می دهند.آنتی بادی e هپاتیت B به طور موقت در طی عفونت حاد هپاتیت B و یا به طور مداوم در هنگام تکثیر ویروسی و بعد از آن توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شود.

DNA ویروس هپاتیت B (HBV DNA): دقیق ترین روش شناسایی و تعیین مقدار DNA ویروس در بیماری هپاتیت B واکنش زنجیره ای پلیمراز می باشد. غلظت DNA ویروس با میزان ذرات ویروس HBV ارتباط دارد. میزان DNA ویروس به صورت IU / mL یا تعداد کپی در میلی لیتر توسط آزمایش واکنش زنجیره ای پلیمراز اندازه گیری می شود.

پیشگیری از بیماری هپاتیت B

برای پیشگیری از بیماری هپاتیت B موارد زیر را باید در نظر داشت:

واکسیناسیون ( در صورت عدم ابتلا به این بیماری تاکنون)
استفاده از کاندوم در رابطه جنسی
پوشانیدن تمامی زخم ها و جراحت های باز
استفاده از لوازم شخصی مانند تیغ، مسواک و غیره
عدم جویدن غذا قبل از غذا دادن به نوزاد
اطمینان از استریل بودن سوزن ها و آمپول ها و وسایل مورد نیاز برای انجام تاتو، پیرسینگ، پدیکور و مانیکور
پاک کردن سطوح آلوده با خون با استفاده از محلول وایتکس ۱۰ درصد

واکسن هپاتیت B

واکسن هپاتیت B جزو واکسن هایی است که در برنامه واکسیناسیون کشوری در بدو تولد به نوزاد تزریق می شود. تزریق واکسن سپس در یک ماهگی، دوماهگی و شش ماهگی تکرار می شود. در بزرگسالانی که در بدو تولد واکسن دریافت ننموده اند، بهتر است تزریق واکسن هر چه سریعتر انجام شود. همچنین یک ماه و شش ماه بعد از تزریق اولیه تزریق واکسن تکرار شود. تزریق سه نوبت واکسن اغلب در حدود ۹۵ درصد افراد سالم، ایمنی طولانی مدت ایجاد می‌کند.

واکسیناسیون هپاتیت B در تمامی نوزادان تازه به دنیا آمده انجام می شود. همچنین در موارد زیر بهتر است واکسیناسیون انجام گیرد:

تماس با خون آلوده
استفاده از مواد مخدر تزریقی
داشتن رابطه جنسی با بیش از یک نفر یا داشتن شریک جنسی آلوده به این بیماری
کار در مراکز درمانی
کار در مدرسه، زندان و مراکز مراقبت روزانه

درمان هپاتیت B

در صورت احتمال در معرض قرار گیری با ویروس هپاتیت B، در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. به طور معمول به افرادی که در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفته‌اند علاوه بر واکسن هپاتیت B یک دوز از ایمنوگلوبولین ضد هپاتیت B تزریق می شود. این پروتئین سیستم ایمنی را بهبود می بخشد و به درمان عفونت کمک می کند. طولانی شدن بیماری برای مدت بیش تر از ۶ ماه نشان دهنده ابتلا فرد به بیماری هپاتیت B مزمن می باشد. در این موارد داروهای خاصی برای بیمار تجویز می گردد.

منابع: