بخش بیوشیمی ادرار

کلیه کارخانه تصفیه بدن است و محصول این کارخانه مایعی است به نام ادرار که توسط کلیه‌ها تولید شده و از طریق مجاری ادراری از بدن دفع می‌شود. در حالت طبیعی حجم ادرار ۲۰۰۰- ۶۰۰ میلی لیتر است. بیشترین مواد ادرار اوره و کلرور سدیم می باشند و مواد دیگر مانند اسید اوریک، کراتینین، اسید آمینه ها، آمونیاک و پروتئین های نادر، آنزیم ها و پورین ها باقیمانده مواد ازت دار دفعی را تشکیل
می دهند. ادرار همچنین دارای پتاسیم، فسفات، سولفات و دیگر مواد گوگرد دار مانند سولفید سیستئین و مرکاپتان می باشد. هورمون هایی نظیر کتواستروئیدها، استروژن ها، آلدوسترون وگونادوتروپین های هیپوفیزی و آمین های بیولوژنیک، کاتکول آمین ها و متابولیت های سروتونین به طور طبیعی در ادرار یافت و نشانگر حالت متابولیک و آندوکرین بدن می باشند. بنابراین بررسی و تحلیل محتویات ادرار می تواند برای تعیین وضعیت بدن، تشخیص بیماری های کلیوی، اختلالات همولیتیک، بیماری های متابولیک و اختلالات مجاری ادراری و مثانه و وجود عفونت کمک کننده باشد.

بخش بیوشیمی ادرار یکی از بخش های مهم تشخیصی می باشد. در این بخش بیش از صد نوع آزمایش مختلف برروی ادرار می توان انجام داد که هر کدام به منظور خاص و برای تعیین علل مختلف بیماری های گوناگون انجام می شوند. به منظور انجام آزمایش ادرار نمونه ادرار صبحگاهی که غلیظ ترین نمونه می باشد مناسب تر است. برای سنجش کمی مواد نمونه ادرار ۲۴ ساعته، ۲ تا ۱۲ ساعته نیز استفاده می شود. موادی نظیر هورمون ها، پروتئین ها و الکترولیت ها به طور متغیر در عرض ۲۴ ساعت دفع می شوند، بنابراین بررسی نتایج ادرار ۲۴ ساعته بهتر از نمونه های تصادفی می باشد.

آزمایشات بخش بیوشیمی ادرار

• Albumin(24 hr. urine)
• Calcium (Random, 12 & 24 hr)
• Calculi Analysis
• Chloride (Random & 24 hr)
• Citrate (24 hr)
• Oxalate (24 hr)
• Copper (24 hr)
• Creatinine clearance
• Cystine (Sodium nitroprusside test)
• Globulin (24 hr)
• Magnesium (24 hr)
• Metanephrine (24 hr)
• Normetanephrine (24 hr)
• PKU test
• Bence jones protein
• Pregnancy test
• Phosphorus (24 hr)
• Potassium (Random & 24 hr)
• Protein (Random & 24 hr)
• Sodium (Random & 24 hr)
• Urea (Random & 24 hr)
• Uric acid (Random & 24 hr)
• Urinary Amylase (24 hr)
• Urine albumin excretion rate
• Urine Microalbumin (12 & 24hr)
• Urine Copper (Random)
• Urine Creatinine (12 hr active phase)
• Urine Creatinine (12 hr Resting phase)
• Urine Creatinine (Random, 12 & 24 hr)
• Urine Phosphorus (Random)
• Urine Protein (12 hr active phase)
• Urine Protein (12 hr Resting phase)
• Urine total Volume (12 hr Rest)
• Urine total Volume (12 & 24 hr)
• Zinc (24 hr)
• Dysmorphic RBC

حجم ادرار (Urine total Volume)

اندازه گیری حجم ادرار طی فواصل زمانی در تشخیص کلینیکی ارزشمند می باشد. متوسط حجم روزانه در فرد بالغ طبیعی ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی لیتر (در حالت طبیعی ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی لیتر) می باشد.

• حجم ادرار بیش از ۲۰۰۰ میلی لیتر در۲۴ ساعت پلی اوری نامیده می شود. افزایش مصرف آب، افزایش مصرف نمک، افزایش مصرف پروتئین خوراکی و بعضی داروها نظیر کافئین، الکل، تیازید و محلول های گلوکز باعث افزایش دفع ادرار می شود.
• دیابت بی مزه و دیابت قندی دو بیماری هستند که باعث تشنگی شدید و افزایش مصرف آب می شوند. در دیابت بی مزه پلی اوری با نوکتوری همراه بوده و حجم ادرار تا ۱۵ لیتر در روز افزایش می یابد.
• دفع کمتر از ۵۰۰ میلی لیتر ادرار در روز اولیگوری و توقف کامل تشکیل ادرار آنوری نام دارد.
• استفراغ طولانی، اسهال، تعریق شدید که منجر به از دست دادن آب و تغلیظ خون می شوند، همچنین کاهش مصرف آب، بیماری کلیوی و انسداد طولانی دستگاه ادراری موجب اولیگوری می گردند.

کراتینین ادرار (Creatinine Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۱۲ یا ۲۴ ساعته و تصادفی (Random)

شرایط نمونه گیری:

• نیاز به ناشتایی نمی باشد.
• نیاز به نگهدارنده در زمان جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته نمی باشد.

مقادیر طبیعی:

مردان:۱۳-۲۹ mg/kg body weight/24 hour

زنان : ۹-۲۶ mg/kg body weight/24 hours

تشخیص: میزان کراتینین ادرار با کراتینین سرم مرتبط بوده و در ارزیابی و محاسبه میزان کلیرانس کراتینین و عملکرد صحیح کلیه به کار می رود.

• کاهش کلیرانس کراتینین نشان دهنده کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی است. این امر می تواند در نتیجه شرایطی مانند بیماری های پیشرونده کلیوی، یا در اثرات نامطلوب قابل برگشت نظیر داروهای معین یا کاهش نفوذپذیری موثر کلیوی باشد.
• افزایش کلیرانس کراتینین که هیپرفیلتراسیون نامیده می شود اغلب در طی دوره بارداری و در بیماران با دیابت ملیتوس قبل از نفروپاتی دیابتی مشاهده می گردد. کلیرانس کراتینین همچنین با مصرف زیاد پروتئین در رژیم غذایی نیز افزایش می یابد.

پروتئین ادرار (Protein, urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۱۲ یا ۲۴ ساعته و تصادفی (Random)

شرایط نمونه گیری:

• بهترین نمونه برای این آزمایش پس از یک استراحت کامل و با پرهیز از فعالیت سنگین می باشد.

مقادیر طبیعی:

پروتئین توتال: ۱۵۰ میلی‏گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص: در ارزیابی بیماری کلیوی و غربالگری گاماپاتی مونوکلونال به کار می رود.

• میزان پروتئین ادرار تحت شریط پاتولوژیک نظیر بیماری های کلیوی، بیماری های اتوایمیون و بیماری مولتیپل میلوما افزایش می یابد.
• در شرایط فیزیولوژیک و بدون بیماری مثل ورزش و تب هم دفع پروتئین در ادرار افزایش می یابد.
• صدمه گلومرولی (نظیر گلومرولونفریت یا سندرم نفروتیک)، اختلال در عمل بازجذب توبول ها (نفریت بینابینی)، غلظت بالای پروتئین پلاسما و التهاب دستگاه ادراری یا تومورها از عواملی هستند که سبب پروتئینوری می شوند.
• میزان طبیعی پروتئین ادرار۱۵۰-۱۰۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت می باشد از این مقدار پروتئین حدود یک سوم آلبومین پلاسما، در حالیکه یک چهارم آن موکوپروتئین (Tamm- horsfall ) و بقیه گلبولین های پلاسما
  می باشند.
• افزایش سطح پروتئین ادراری ممکن است به علت آلودگی ادرار با خون قاعدگی، ترشحات پروستات و یا مایع منی باشد.
• پروتئینوری ممکن است در مقادیر کم در التهابات و فرایندهای نئوپلاسمی (بدخیمی) مجاری ادراری مشاهده شود.
• میزان پروتئین در ادرار در افراد سالم بعد از ورزش شدید ممکن است به ۳۰۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت برسد.
• در ۳ تا ۵ درصد افراد به ظاهر سالم بالغ جوان پروتئینوری وضعیتی دیده می شود. در این افراد پروتئینوری طی روز ظاهر ولی در شب در حالت خوابیده مشاهده نمی شود. این پروتئینوری ممکن است در اثر نارسایی کلیه یا کم خونی باشد.
• افزایش پروتئین توتال به بیش از ۵۰۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت باید با روش ایمونوفیکساسیون بررسی گردد. تا وجود زنجیره سبک ایمنوگلوبولین مونوکلونال مورد بررسی قرار گرفته و در صورت وجود نوع کاپا یا لامبدا آن تعیین گردد.
• بهترین روش تشخیص پروتئین بنس جونز ادرار الکتروفورز پروتئین می باشد. وجود گلوبولین بنس جونز را می توان با یک قله تند در ناحیه گلوبولین الکتروفورز پروتئین ادرار نشان داد.

میکروآلبومین ادرار (Microalbumin, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و ادرار تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

کمتر از ۳۰ میلی گرم در ادرار ۲۴ ساعته

تشخیص:

· شناسایی مقادیر کم پروتئین خون (آلبومین) در ادرار

توجه:

• آلبومین یکی از اولین پروتئین هایی است که بعد از آسیب کلیوی وارد ادرار می شود.
• سنجش آلبومین ادرار برای افرادی که در معرض خطر بالای بیماری کلیوی هستند نظیرافراد مبتلا به نوع یک و دو و افراد با فشار خون بالا پیشنهاد می شود.
• مقدار آلبومین ۳۰۰-۳۰ میلی گرم نشان دهنده بیماری اولیه کلیوی (میکروآلبومین اوری)می باشد.
• مقدار آلبومین بیش از ۳۰۰ میلی گرم نشان دهنده بیماری کلیوی پیشرونده (ماکروآلبومین اوری) می باشد.
• عواملی نظیر خون در ادرار، بعضی از داروها، تب، ورزش شدید، عفونت اخیر دستگاه ادراریو سایر بیماری های کلیه می توانند موجب مثبت شدن پروتئین ادرار گردند.

کلسیم ادرار (Calcium, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته، ۱۲ ساعته و تصادفی (Random)

شرایط نمونه گیری:

• نیاز به نگهدارنده در زمان جمع آوری ادرار ۲۴ ساعته دارد.
• برای انجام این آزمایش بهتر است براساس دستور العمل کلسیم مصرف کنید مصرف خیلی زیاد و یا خیلی کم کلسیم بر نتایج تاثیر می گذارد.
• مصرف داروهایی مثل دیورتیک ها ( داروهای مدر وادرار آور) می تواند بر میزان کلسیم تاثیر گذارد.

مقادیر طبیعی:

مردان: کمتر از ۲۵۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت

زنان: کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص:

• ارزیابی خطر ایجاد سنگهای ادراری اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم
• بررسی میزان دریافت کلسیم در رژیم غذایی و بررسی جذب آن توسط روده ها
• ارزیابی بیماری های استخوانی نظیر استئوپورز و استئومالاسی
• بررسی عملکرد کلیه ها و غده پاراتیروئید

توجه:

• افزایش کلسیم در ادرار ممکن است به دلیل پرکاری تیروئید، بیماری پاژه، بی حرکت بودن طولانی افزایش میزان ویتامین D و بیماری های تخریب استخوان نظیر سرطان و مولتیپل میلوما روی دهد.
• کاهش کلسیم ادرار ممکن است ناشی از کم کاری غده پارا تیروئید، میزان پایین ویتامین D، اختلال در جذب مواد غذایی و اختلال در تنظیم کلسیم توسط کلیه ها باشد.

کلراید ادرار (Chloride, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و تصادفی (Random)

شرایط نمونه گیری:

• برای انجام این آزمایش بهتر است مصرف داروهایی نظیر استازولامید، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و داروهای دیورتیک که نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار می هند را به طور موقت متوقف نمایید.

مقادیر طبیعی:

۴۰-۲۲۴ میلی مول در ۲۴ ساعت

تشخیص:

برای بررسی توازن مایعات و هموستاز اسید و باز بدن استفاده می شود.

• ترشح سدیم و کلر در ادرار انعکاسی از جذب سدیم کلراید در بدن می باشد.
• میزان پایین کلراید نشان دهنده بازجذب کلیوی مناسب این یون می باشد.
• میزان بالای کلراید نشان دهنده ترشح نامناسب این یون می باشد.
• میزان بالای یون های هالید (برمید، فلورید و یدید) منجر به افزایش کاذب سنجش یون کلرید می گردد.
• عملکرد پایین غدد آدرنال، التهاب کلیوی، پلی اوری و مصرف مقادیر زیاد نمک منجر به افزایش کلراید در ادرار می شود.
• مصرف کم نمک، سندرم کوشینگ و از دست دادن مایعات نظیر اسهال، استفراغ و عرق منجر به کاهش میزان کلراید می گردد.

سیترات ادرار (Citrate, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و نمونه تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

۱۵۰-۴۳۴ میلی گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص:

• برای بررسی عوامل خطر در بیماران با سنگ های کلسیم کلیوی استفاده می شود.
• ارزیابی نتایج درمان بیماران با سنگ های کلیوی

توجه:

• سیترات ادرار، مهارکننده اصلی تشکیل سنگ های کلیوی است. بنابراین میزان پایین سیترات به عنوان خطر تشکیل سنگ های کلیوی محسوب می شود.
• عوامل کاهش دهنده pH لوله های کلیوی یا pH داخل سلولی نظیر اسیدوز متابولیک، کاهش منیزیم و پتاسیم منجر به کاهش سیترات می شوند.
• میزان پایین سیترات (کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت) بیانگر تشخیص احتمالی اسیدوز متابولیک می باشد.
• داروهای کاهش دهنده pH، پتاسیم و منیزیم که کاهش سیترات را به دنبال دارند در این افراد نباید استفاده شوند.

اگزالات ادرار (Oxalate, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته

مقادیر طبیعی:

۴۰٫۵ – ۹٫۷ میلی گرم در ۲۴ ساعت

۰٫۴۶ – ۰٫۱۱ میلی مول در ۲۴ ساعت

تشخیص:

• ارزیابی درمان سنگ های کلیوی
• شناسایی افزایش میزان اگزالات ادرار به عنوان عاملی در تشکیل سنگ های کلیوی
• تشخیص اگزالوری اولیه و ثانویه

توجه:

• مصرف اسید اسکوربیک بیش از ۲ گرم در ۲۴ ساعت ممکن است سنجش اگزالات را به طور کاذب افزایش دهد.
• از جمع آوری ادرار در ظرف هایی با درپوش فلزی خودداری نمایید.

مس ادرار (Copper, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

=< 60 میکرو گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص:

در بررسی بیماری ویلسون و بیماری انسداد کبدی به کار می رود.

• به طور معمول میزان دفع مس در ادرار در ۲۴ ساعت کمتر از ۶۰ میکرو گرم می باشد.
• افزایش میزان مس در ادرار در بیماری ویلسون، بیماری Menkes، تیروتوکسیکوز، عفونت های حاد، مزمن و بدخیمی ها نظیر سرطان، سیروز کبدی، مصرف مکمل های حاوی Zinc ، سندرم نفروتیک، در درمان با استروژن و بارداری روی می دهد.
• کاهش میزان مس در سوء تغذیه، کاهش میزان پروتئین، عدم جذب مناسب مشاهده می گردد.

منیزیم ادرار (Magnesium, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته

مقادیر طبیعی:

۵۱-۲۶۹ میلی گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص:

• ارزیابی علل مقادیر غیر معمول منیزیم سرم
• تعیین میزان مناسب منیزیم در رژیم غذایی
• محاسبه میزان حالت اشباع اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم و ارزیابی خطر تشکیل سنگ کلیه

توجه:

• منیزیم مهارکننده تشکیل کریستال های کلسیم می باشد و با حالت اشباع اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم ادراری مرتبط می باشد.
• کاهش میزان دفع ادراری منیزیم موجب افزایش حالت اشباع اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم می گردد که این امر ممکن است با خطر تشکیل سنگ کلیوی مرتبط باشد.

سیستین ادرار (Cystine, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

۳-۱۵ ساله :۵۳ -۱۱ میکرو مول در ۲۴ ساعت

۱۶ ساله و بالاتر: ۱۱۵-۲۸ میکرو مول در ۲۴ ساعت

آزمایش نیتروپروساید سدیم (Sodium nitroprusside test)

آزمایش نیتروپروساید سدیم برای تعیین کیفی سیستین در ادرار استفاده می شود. پروتئین ها با گروه SH آزاد (سیس تئین) با نیتروپروساید سدیم رنگ قرمز تولید می نماید. در این آزمایش گروه S-S سیس تین پروتئین را با عوامل احیا کننده مانند سیانید سدیم به سیستئین احیا و سپس گروه های آزاد سولفیدریل با نیتروپروساید واکنش می دهد. در این آزمایش سیستئین، سیستین، هوموسیستئین ومواد ستونی واکنش مثبت می دهند.

شرایط نمونه گیری:

بهتر است برای جلوگیری از نتایج منفی کاذب، نمونه ادرار غلیظ صبحگاهی جمع آوری شود.

توجه:

• سنگ های سیس تین در بیماران با اختلال ارثی انتقال اسیدآمینه های سیس تین، اورنیتین، لیزین و آرژینین و سپس دفع مقادیر زیاد آن از ادرار تشکیل می شود.
• ندازه گیری سیس تین ادرار ۲۴ ساعته جهت تشکیل سنگ ضروری است و با پیدایش کریستال در نمونه ادرار تصادفی باید سنجش سیس تین را انجام داد.

فنیل کتونوری

فنیل کتونوری بیماری ارثی همراه با فقدان آنزیم کبدی فنیل آلانین هیدروکسیلاز می باشد. در این بیماران به دلیل اینکه L– فنیل آلانین خوراکی به تیروزین تبدیل نمی شود، فنیل آلانین و متابولیت های دیگر جمع می شوند. میزان فنیل آلانین و فنیل پیرویک اسید پلاسما بالا، فنیل پیرویک اسید ادرار بسیار بالا، فنیل استیک اسید و فنیل آلانین افزایش می یابد.

شرایط نمونه گیری:

نمونه ادرار باید تازه باشد زیرا اسید فنیل پیرویک حساس می باشد.

PKU test

این آزمایش برای تشخیص اسید فنیل پیرویک می باشد. وجود رنگ سبز یا سبز – خاکستری در برابر کلرید فریک به علت وجود اسید فنیل پیرویک می باشد. این آزمایش با چندین نوع از اختلالات اسید آمینه ها، متابولیت های دیگر و داروها واکنش رنگی می دهد. این آزمایش به عنوان یک آزمایش غربالگری اولیه استفاده می شود.

متانفرین و نورمتانفرین (Metanephrine & Normetanephrine, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و ادرار تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

متانفرین: تا ۳۵۰ طبیعی است.

نورمتانفرین: ۶۰۰ >

شرایط نمونه گیری:

• بهتر است برای سنجش کاتکول آمین‏ها (متانفرین و نورمتانفرین) و وانیل مندلیک اسید از نمونه ادرار ۲۴ ساعت استفاده گردد زیرا ترشح کاتکول آمین ها از تومور به طور متناوب صورت می گیرد.
• بسیاری از داروها موجب تداخل در نتایج آزمایش می شوند، لذا بهتر است در صورت مصرف دارو به آزمایشگاه اطلاع داده شود.

تشخیص:

• به عنوان آزمایش غربالگری اولیه و ثانویه برای تشخیص احتمالی تومورهای فئوکروموسایتوما و سایر تومورهای نوروآندوکرین مانند پاراگانگلیوما که تولید کننده غیر طبیعی کاتکول آمین ها می باشند.
• تایید نتایج مثبت متانفرین پلاسما.

توجه:

• افزایش سطح متانفرین ونورمتانفرین در بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوما و تومورهای مشتق از سلول های تاج عصبی (Crest cells) یافت می شود.
• افزایش متانفرین های ادرار در بیماران مبتلا به فشار خون بالا (بدون فئوکروموسیتوما) مشاهده می شود.
• عواملی نظیر استرس، داروها، مصرف دخانیات و نوشیدنی های کافئین دار والکل منجر به نتایج مثبت کاذب در این آزمایش می شوند.

 

فسفر ادرار (Phosphorus, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته

مقادیر طبیعی:

<1,100 mg/24 hours

تشخیص:

• ارزیابی وضعیت افزایش و کاهش فسفر
• ارزیابی بیماران با سنگ های کلیوی

توجه:

• رژیم غذایی حاوی فسفر زیاد، هورمون پاراتیروئید، مصرف کم پتاسیم در رژیم غذایی، نقایص توبول های کلیه (سندرم فانکونی، هیپوفسفاتمی ارثی و استئومالاسی القا کننده تومور) موجب افزایش میزان فسفر می گردند.
• رژیم غذایی حاوی فسفر کم، انسولین، مصرف رژیم غذایی حاوی پتاسیم زیاد و کاهش جذب روده ای فسفر (کاهش ویتامین D و سوء جذب) موجب کاهش میزان فسفر می شوند.

پتاسیم ادرار (Potassium, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و ادرار تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

۷۷-۱۷ میلی مول در ۲۴ ساعت

تشخیص:

ارزیابی علت افزایش و کاهش پتاسیم

توجه:

• هیپو کالمی انعکاسی از کمبود پتاسیم در بدن می باشد که براساس میزان ترشح پتاسیم در ادرار به دو صورت کلیوی و غیر کلیوی طبقه بندی می گردد. در طی هیپو کالمی در صورتی که میزان ترشح پتاسیم کمتر از ۳۰ میلی اکی والان در ادرار۲۴ ساعت باشد، بازجذب کلیوی پتاسیم مناسب می باشد، در این صورت هیپوکالمی ممکن است به دلیل مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم پایین یا از دست دادن زیاد مایعات غنی از پتاسیم باشد. در صورتی که میزان ترشح پتاسیم بیشتر از ۳۰ میلی اکی والان در ادرار ۲۴ ساعت باشد، بازجذب کلیوی پتاسیم نامناسب بوده و نشان دهنده این است که کلیه ها منبع اولیه از دست دادن پتاسیم هستند.
• کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، داروهای دیورتیک و مکمل های پتاسیم می توانند نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهند.
• اسیدوز دیابتی و اشکال مختلف اسیدوز متابولیک، مشکلات کلیوی، روزه داری و کمبود سطح منیزیم خون ممکن است موجب افزایش میزان پتاسیم ادرار شوند.
• داروهایی نظیر بلوکه کننده های بتا، لیتیم، تری متوپریم و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ممکن است موجب کاهش میزان پتاسیم ادرار گردند.

سدیم ادرار (Sodium, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و ادرار تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

۴۱-۲۲۷ میلی مول در ۲۴ ساعت

تشخیص:

ارزیابی تعادل اسید و باز، تعادل آب، مسمومیت با آب و کم آبی

توجه:

• میزان سدیم ادرار بسته به میزان سدیم رژیم غذایی مصرفی متفاوت می باشد.
• عملکرد پایین غدد آدرنال، التهاب کلیه که منجر به از دست دادن نمک می شود، مصرف زیاد نمک و درمان با دیورتیک ها منجر به افزایش میزان سدیم می شود.
• نارسایی قلب، اسهال، هیپرآلدسترونیسم، کم آبی، مشکلات مزمن کلیوی موجب کاهش سطح سدیم ادرار می گردند.

اوره ادرار (Urea, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و ادرار تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

۱۰-۳۵ گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص: ارزیابی جذب پروتئین و یا تعادل نیتروژن

توجه:

• عوامل مختلفی نظیر سرعت فیلتراسیون گلومرولی ، افزایش مصرف پروتئین در رژیم غذایی ،میزان کاتابولیسم پروتئین و وضعیت دیورتیک آب می توانند بطور مستقل برروی دفع اوره ادرار اثر گذار باشند، بنابراین این عوامل باید در هنگام تفسیر نتایج در نظر گرفته شوند.
• رژیم غذایی کم پروتئین، آسیب کلیوی و شرایط دهیدراتاسیون مقادیر اوره ادرار را می توانند کاهش دهند.

اسید اوریک ادرار (Uric acid, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته و ادرار تصادفی (Random)

مقادیر طبیعی:

مقدار اسید اوریک به رژیم غذایی بستگی دارد.

کمتر از ۷۵۰ میلی گرم در ۲۴ ساعت

تشخیص:

ارزیابی و کنترل بیماران با سنگ های کلیوی به ویژه سنگ های اسید اوریک

توجه:

• میزان اسید اوریک ادرار انعکاسی از مقدار پورین ها در رژیم غذایی و همچنین تجزیه اسیدهای نوکلئیک درونی می باشد.
• میزان اسید اوریک ادرار در حالت های تولید بیش از حد اسید اوریک نظیر لوکمی، پلی سایتمی و بعد از خوردن غذای غنی از نوکلئوپروتئین افزایش می یابد.
• افزایش سطوح بیلی روبین و اسید اسکوربیک ممکن است با این آزمایش تداخل ایجاد نمایند.

آمیلاز ادرار (Amylase, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته

مقادیر طبیعی:

مقدار مشخصی تعیین نشده است.

تشخیص:

• بررسی رد حاد پیوند پانکراس
• تشخیص پانکراتیت حاد

توجه:

• کاهش آمیلاز ادرار با بیش از ۳۰ تا ۵۰ درصد نسبت به حالت اولیه با رد حاد پیوند پانکراس مرتبط می باشد.
• میزان آمیلاز ادرار با اختصاصیت و حساسیت کمتر در پانکراتیت حاد افزایش می یابد.

زینک ادرار (Zinc, Urine)

نوع نمونه قابل اندازه گیری: ادرار ۲۴ ساعته

مقادیر طبیعی:

۲۰-۹۶۷ میکرو گرم در ادرار ۲۴ ساعته

تشخیص:

• شناسایی علت مقادیر غیر معمول روی در سرم با استفاده از غلظت آن در ادرار
• ارزیابی مسمومیت با روی

توجه:

• روی به طورعمده توسط مدفوع از بدن دفع می‏گردد و مقادیر کمی نیز از ادرار دفع می‏شود.
• میزان بالای روی در ادرار همراه با میزان پایین آن در سرم ممکن است با سیروز کبدی، بیماری نئوپلاستیک یا افزایش کاتابولیسم مرتبط باشد.
• مقدار بالای روی در ادرار به همراه میزان طبیعی یا بالای روی در سرم نشان دهنده منبع غنی حاوی روی در رژیم غذایی می باشد.
• میزان پایین روی در ادرار و سرم ممکن است به علت فقدان روی در مواد غذایییا از دست دادن از طریق ترشحات در بیماران با سوختگی و بیماران با مشکلات معده- روده ای روی دهد.
• میزان بالای باریم در سنجش اکثر آزمایشات فلزات اختلال ایجاد می کند. ظروف حاوی مقادیر باریم برای جمع آوری نمونه ادرار مناسب نمی باشند.

منابع برگزیده:

• HENRY’S Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods 22 nd EDITION Richard A. McPherson, MD -2011
• https://medlineplus.gov
• http://www.mayomedicallaboratories.com
• https://labtestsonline.org

 

 

عزيزاني که ساکن اهواز هستند ميتوانند از آزمايشگاه پاستور اهواز با بهترين امکانات و تکنولوژي روز، جهت هر نوع آزمايشي استفاده نمايند.

با تشکر مديريت سايت آزمايشگاه اهواز – پاستور