دیابت بارداری
دیابت بارداری
دیابت حاملگی به معنای این است که فرد در دوران بارداری دارای میزان قند خون بالایی می باشد؛ در صورتی که قبل از بارداری میزان قند خون فرد طبیعی بوده است. افراد مبتلا به دیابت بارداری برای داشتن نوزاد سالم بهتر است با پزشک مشاوره نموده و اقدامات ساده ای را برای کنترل قند خون انجام دهند. به طور معمول دیابت بارداری بعد از تولد نوزاد از بین می رود.
علائم دیابت بارداری
زنان مبتلا به دیابت حاملگی به طور معمول هیچ علامتی ندارند. اکثر این خانم ها در طی انجام آزمایشات غربالگری بارداری از دیابت خود مطلع می شوند. آگاهی از دیابت بارداری به ندرت اتفاق می افتد و در صورتی که دیابت بارداری کنترل نشود فرد علائمی نظیر احساس تشنگی بیشتر، احساس گرسنگی و خوردن بیشتر و پرادراری را تجربه می نماید.
عوامل ایجاد دیابت بارداری
دیابت بارداری با مقاومت به انسولین همراه است و به طور عمده بواسطه ترشح هورمون های جفتی که منجر به افزایش گلوکز در خون مادر می شوند؛ نظیر هورمون رشد، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین، لاکتوژن جفتی، پرولاکتین و پروژسترون ایجاد می گردد. این تغییرات متابولیکی برای اطمینان از برخورداری جنین از مواد مغذی کافی صورت می گیرد. در حالت معمول لوزالمعده انسولین کافی برای مقابله با افزایش قند خون را تولید می کند؛ در غیر این صورت میزان قند خون مادر بالا می رود و می تواند باعث دیابت حاملگی شود.
عوامل پرخطر ابتلا به دیابت بارداری
دیابت بارداری هر ساله ۲ تا ۱۰ درصد از بارداری ها را تحت تأثیر قرار می دهد. در صورت داشتن شرایط ذیل احتمال بیشتری وجود دارد فرد به دیابت بارداری مبتلا شود:
- اضافه وزن قبل از بارداری
- زنان آفریقایی-آمریکایی، آسیایی، اسپانیایی یا بومی آمریکا بیشتر در معرض دیابت بارداری هستند
- قند خون بالا بین ۱۱۰ میلی گرم در دسی لیتر تا ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر (در این صورت فرد در مرحله پیش دیابت قرار دارد)
- سابقه خانوادگی دیابت
- ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری های قبلی
- فشار خون بالا یا سایر عوارض پزشکی
- تولد نوزاد بالای ۴ کیلو گرم در بارداری های قبلی
- تولد نوزاد مرده یا دارای نقص در بارداری های قبلی
- سن بالاتر از ۲۵ سال
تشخیص دیابت حاملگی
دیابت حاملگی به طور معمول در نیمه دوم بارداری اتفاق می افتد. پزشک بررسی ابتلا به دیابت بارداری را در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام می دهد. در صورتی که فرد جزو گروه های پر خطر ابتلا به دیابت بارداری باشد ممکن است فرد زودتر مورد بررسی قرار گیرد.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (GTT)
به طور معمول این آزمایش برای تشخیص دیابت بارداری توسط پزشک تجویز می گردد.
شرایط انجام آزمایش
- برای انجام این آزمایش فرد باید بین ۸ تا ۱۰ ساعت از شب قبل ناشتا باشد.
- از نوشیدن آب میوه، چای و قهوه در طول مدت ناشتایی خودداری شود. نوشیدن آب بلامانع است.
- در این آزمایش میزان گلوکز خون دو بار اندازه گیری می شود. نمونه گیری اول در حالت ناشتا و نمونه گیری دوم ۲ ساعت بعد از خوردن میزان معین گلوکز (۷۵ گرم).
مقدار طبیعی
مقدار طبیعی آزمایش خون ناشتا بین ۷۰ تا ۱۱۰ میلی گرم در دسی لیتر و آزمایش خون دو ساعته کمتر از ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر می باشد.
تشخیص
نتیجه قند خون ناشتای بالای ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر و آزمایش خون دو ساعته بیش از ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر به تشخیص دیابت کمک می نماید.
در صورتی که نتایج آزمایش طبیعی است اما فرد در گروه پرخطر ابتلا به دیابت حاملگی قرار دارد، نیاز به پیگیری قند خون در طی بارداری می باشد تا از عدم وجود دیابت بارداری اطمینان حاصل گردد.
درمان دیابت بارداری
برای معالجه دیابت حاملگی، پزشکان موارد ذیل را پیشنهاد می دهند:
- اندازه گیری میزان قند خون چند بار در روز
- انجام آزمایش ادرار برای بررسی کتون ها (وجود کتون در ادرار می تواند نشانه ای از دیابت بارداری کنترل نشده باشد)
- مصرف رژیم غذایی سالم
- ورزش
- ارزیابی وزن توسط پزشک و در صورت نیاز تجویز انسولین یا داروی دیگری برای کنترل دیابت بارداری
عوارض دیابت بارداری
عوارض دیابت بارداری در نوزادان
- وزن زیاد هنگام تولد
- تولد زودرس
- سندرم زجر تنفسی
- قند خون پایین
- امکان ابتلا به دیابت نوع ۲ در طول زندگی
عوارض دیابت بارداری در مادر
- احتمال بالای عمل سزارین
- فشار خون بالا و پره اکلامپسی
- احتمال ابتلا به دیابت در بارداری آینده
- احتمال ابتلا به دیابت در طول زندگی
برای جلوگیری از دیابت در آینده یا دیابت حاملگی، بهتر است فرد ۶ تا ۱۲ هفته پس از زایمان و هر ۱ تا ۳ سال در طی زندگی ، آزمایش قند خون را انجام دهد.
رژیم غذایی و ورزش
اقدامات ساده ذیل می تواند برای کنترل دیابت بارداری کمک کننده باشد:
- مصرف رژیم غذایی سالم و کم قند
داشتن برنامه غذایی که برای فرد مبتلا به دیابت تهیه شده است، بسیارمفید است. مواد خوراکی قندی مانند شیرینی ، آب نبات و بستنی را با مواد خوراکی حاوی قندهای طبیعی مانند میوه ها، هویج و کشمش جایگزین نمایید. سبزیجات و غلات سبوس دار را به رژیم غذایی اضافه کنید.
- قبل از بارداری اضافه وزن خود را کم نمایید.
پزشکان توصیه نمی کنند که در طی دوران بارداری وزن خود را کاهش دهید. از دست دادن وزن اضافی قبل از بارداری می تواند بارداری سالم تری را به دنبال داشته باشد.
- ورزش در طول دوران بارداری
اگر قصد باردار شدن دارید، قبل از بارداری به مدت ۳۰ دقیقه در طی روزهای هفته فعالیت متوسط انجام دهید. دویدن، پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری همه گزینه های خوبی هستند.
- مراقبت های مناسب قبل از بارداری
پزشک علاوه بر اینکه می تواند فرد را برای دیابت بارداری تحت کنترل قرار دهد، می تواند در مورد تغذیه، فعالیت و کاهش وزن قبل از بارداری مشاوره دهد. پزشک همچنین می تواند فرد را به سایر متخصصین بهداشت، مانند متخصصان تغذیه، راهنمایی نماید.
منابع:
- https://www.webmd.com/diabetes/gestational-diabetes
- https://www.uptodate.com/contents/diabetes-mellitus-in-pregnancy-screening-and-diagnosis
