نمودار سازمانی کارکنان
آزمايشگاه بايد دارای يک نمودار سازمانی پرسنلی باشد که سلسله مراتب سازمانی پست های مختلف شامل موسس آزمايشگاه، مسئول فنی، سوپروايزر، مسئولين بخش ها، کارکنان فنی، کارکنان واحدهای پذيرش و نمونه گيری و کارکنان خدماتی، اداری و پشتيبانی را نشان داده و ارتباط آنها را با يکديگر مشخص نمايد. بديهی است بنابر نياز يا ضرورت يک نفر می تواند تحت نظر و به صلاحديد مسئول فنی چند مسئوليت را بعهده بگيرد.
تعداد کارکنان
تعداد کارکنان بايد متناسب با حجم کار ودامنه فعاليت درآزمايشگاه باشد. مسئول فنی موظف است در شروع فعاليت آزمايشگاه به تعداد کافی پرسنل ذي صلاح جهت انجام امور فنی، پذيرش و نمونه گيری و شستشو و نظافت معرفی نمايد. تعيين بار کاری (Work Load ) برای هريک از کارکنان در حدی که تاثير سوء برکيفيت خدمت ارائه شده نداشته باشد، بعهده مسئول فنی است.
حداقل تعداد کارکنان آزمايشگاه در بدو تاسيس باید يک نفر پرسنل فنی، يک فرد نمونه گير و يک نفر مسئول پذيرش در هر شيفت کاری باشد. بديهی است تعداد مسئول /مسئولين فنی متناسب با تنوع و حجم کار در آزمايشگاه می باشد.
ارزيابی صلاحيت منابع انسانی
الف) ارزيابی صلاحيت منابع انسانی جهت احراز شغل در بدو خدمت. اين ارزيابی با توجه به موارد زير صورت می گيرد:
۱ – مدرک تحصيلی و سابقه کار
مسئول فنی: متخصص پاتولوژی ( تشريحی، بالينی)، دکترای علوم آزمايشگاهی و يا متخصص علوم آ زمايشگاهی.
تبصره: دکترای تخصصی تک رشته ای و متخصص آسيب شناسی تشريحی فقط می تواند مسئوليت فنی بخش مرتبط را بعهده گيرد.
سوپروايزر آزمايشگاه: کارشناس علوم آزمايشگاهی با حداقل ۲ سال سابقه کار ويا کاردان علوم آزمايشگاهی با حداقل۳ سال سابقه کار در بخش های مختلف آزمايشگاه.
مسئول هر بخش: حداقل کاردان علوم آزمايشگاهی با حداقل ۲ سال سابقه کار ياکارشناس علوم آزمايشگاهی با حداقل ۱سال سابقه کار دربخش مربوطه و يا کارشناس ارشد و دکترای تخصصی در رشته مربوطه.
کارکنان فنی مسئول انجام آزمايش ها : حداقل کاردان علوم آزمايشگاهی.
کارشناسان ميکروب شناسی در صورت وجود سابقه کارآموزی در بخش ميکروب شناسی آزمايشگاه و يا تاييد صلاحيت آنان توسط مسئول فنی، می توانند در بخش ميکروب شناسی فعاليت نمايند.
کارکنان نمونه گير حداقل فوق ديپلم علوم آزمايشگاهی يا رشته های مرتبط مثل بهياری، پرستاری، مامايی و تکنيسين اطاق عمل که صلاحيت کاری وی به تاييد مسئول فنی رسيده باشد.
کارکنان پذيرش حداقل ديپلم با آشنايی کامل با نرم افزار پذيرش و جوابدهی آزمايشگاه و مسلط به قرائت برگه درخواست آزمايش که صلاحيت کاری وی به تاييد مسئول فنی رسيده باشد.
کارکنان شستشو، سترون سازی و نظافت محيط آزمايشگاه حداقل مدرک تحصيلات دوره ابتدايی و آشنايی کامل با نحوه شستشو و استريليزاسيون در آزمايشگاه، نظافت سطوح کار و نظافت محيط آزمايشگاه، که صلاحيت کاری وی به تاييد مسئول فنی رسيده باشد.
۲- انجام مصاحبه علمی و آزمون نظری و عملی با توجه به وظايف و مسئوليت های در نظرگرفته شده توسط مسئول فنی و نگهداری سوابق مربوطه.
ب) ارزيابی صلاحيت منابع انسانی در ضمن خدمت
صلاحيت علمی و فنی هر يک از کارکنان آزمايشگاه با توجه به وظايف محوله علاوه بر شروع خدمت، باید بطور دوره ای در ضمن خدمت (حداقل هر ۶ ماه يکبار) با هدف اطمينان از حفظ مهارت های حرفه ای مورد ارزيابی قرار گرفته و مستندات مربوط به آن موجود باشد ( مطابق با دستورالعمل آموزش کارکنان).
شرح وظايف و مسئوليت ها
الف) شرح وظايف موسس آزمايشگاه مطابق با ضوابط تصريح شده درآيين نامه تاسيس آزمايشگاه های اداره امور آزمايشگاه های تشخيص طبی و آسيب شناسی می باشد.
ب) شرح وظايف، مسئوليت ها و اختيارات مسئول فنی آزمايشگاه شامل موارد زير می باشد:
اجرا و نظارت بر حفظ شئونات پزشکی و مقررات کشور
رعايت کامل آيين نامه ها و مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ارائه کليه اطلاعات درخواست شده توسط سيستم نظارت بر امور آزمايشگاه ها در هر زمان به مسئول مربوطه
تعيين اهداف، دامنه کاری و طيف فعاليت های آزمايشگاه متناسب با مدرک تحصيلی مسئول يا مسئولين فنی
مسئوليت کليه فعاليتهای تخصصی و پشتيبانی انجام شده در آزمايشگاه
تامين منابع انسانی کافی و با کفايت
تقسيم کار و تعيين شرح وظايف و اختيارات کليه کارکنان و تعيين جانشين برای تمامی فعاليت ها.
اجرای برنامه های آموزشی و ارزيابی صلاحيت عملکرد کارکنان در بدو خدمت و بعد از آن بطور دوره ای
نظارت برعملکرد کيفی کارکنان در سطوح کاری مختلف درآزمايشگاه
اطمينان از فراهم بودن تجهيزات با توجه به انواع آزمايش ها و طيف خدمات ارائه شده در آزمايشگاه و نظارت بر انتخاب و خريد تجهيزات
نظارت برفعاليت های کنترل و نگهداری و ارزيابی کيفيت عملکرد تجهيزات
اطمينان از تامين فضای کاری مناسب از نظر امکان انجام فعاليت ها با کيفيت مطلوب و رعايت ملاحظات ايمنی
اطمينان از تامين ايمنی کارکنان در برابرمخاطرات فيزيکی، شيميايی و بيولوژيک
نظارت برفعاليت های قبل از انجام آزمايش، شامل پذيرش، جمع آوری و آماده سازی و انتقال نمونه
نظارت بر روند انجام آزمايش و اطمينان از بکارگيری روش های معتبر و صحه گذاری شده جهت انجام آزمايش ها واجرای برنامه های کنترل کيفی داخلی و شرکت در برنامه ارزيابی کيفی خارجی و بکارگيری نتايج بدست آمده از فعاليت های کنترل کيفی در جهت بهبود کيفيت عملکرد آزمايشگاه
نظارت بر فعاليت های پس از انجام آزمايش وکنترل برگه گزارش نتايج و در موارد مقتضی ارائه توصيه هاي لازم در برگه گزارش
نظارت بر روند خريد در آزمايشگاه و ارزيابی و انتخاب تامين کنندگان اقلام آزمايشگاهی
نظارت بر رعايت و اجرای اصول مستندسازی در آزمايشگاه شامل تدوين مدارک و نگهداری سوابق
شناسايی خطاها و موارد عدم انطباق ( مواردی که با اصول انجام کار انطباق ندارند) به طرق مختلف مثل بازرسی و مميزی دوره ای در آزمايشگاه و يا دريافت پس خوراند از مسئولين واحدها يا کارکنان فنی و غیره و متعاقب آن انجام اقدام اصلاحی جهت رفع خطاها و مشکلات و در نهايت پی گيری انجام اثربخش اقدامات اصلاحی و نگهداری مستندات مربوطه
شناسايی منابع بالقوه بروز خطا در واحدهای مختلف آزمايشگاه و برنامه ريزی جهت اقدامات پيشگيرانه
برقراری ارتباط موثر با کارکنان آزمايشگاه، کارکنان گروه پزشکی، بيماران، ادارات و سازمان های وابسته و بررسی ميزان رضايت، نظرسنجی و رسيدگی به شکايات کليه دريافت کنندگان خدمات آزمايشگاه
نظارت بر نحوه انتخاب و پايش عملکرد آزمايشگاه های ارجاع (آزمايشگاهی که نمونه جهت انجام آزمايش به آنجا ارسال می گردد)
آگاهی کامل از اختيارات، وظايف، مسئوليت هايی که بعهده مسئول فنی است و آگاه نمودن کليه کارکنان در مورد اختيارات، وظايف و مسئوليت هاي مسئول فنی.
اختيار تفويض هر يک از مسئوليت های فوق به افراد ذيصلاح و مورد تاييد
لازم به ذکر است که در هر حال مسئوليت کليه فعاليت های انجام شده در آزمايشگاه بعهده مسئول فنی است.
پ) شرح وظايف، مسئوليت ها و اختيارات هر يک از کارکنان بايد توسط مسئول فنی مشخص و مکتوب گردد. اين شرح وظايف بايد کاملا منطبق با نوع تحصيلات و آموزش های ديده شده باشد.
ت) در بدو خدمت وظايف محوله به هر يک از کارکنان بايد به آنان تفهيم شده همچنين طيف فعاليت های آزمايشگاه، سلسله مراتب سازمانی و جايگاه آنان در تشکيلات موجود باید برايشان تشريح گردد.
ث) برای وظايف و مسئوليت های تعريف شده برای هر يک از کارکنان، بايد جانشين مناسب تعيين و مکتوب شود. اين وظايف و مسئوليت ها قبلا بايد به افراد جانشين تفهيم گردد.
آموزش کارکنان
الف) آموزش در بدو خدمت
آموزشهای زير برای کارکنان در بدو خدمت الزامی است:
۱- آموزش ” مديريت کيفيت بر پايه استانداردهای آزمايشگاهی” برای مسئولين فنی آزمايشگاه
۲- آموزش ايمنی در آزمايشگاه برای همه کارکنان
۳- آموزش تضمين کيفيت، با در نظر گرفتن حيطه کاری کارکنان بخش های مختلف آزمايشگاه، براساس “دستورالعمل تضمين کيفيت در آزمايشگاه ها “.
۴- آموزش نحوه مستندسازی فعاليت های آزمايشگاه مطابق با “دستورالعمل مستندسازی” برای همه کارکنان
ب) آموزش ضمن خدمت:
برنامه ريزی جهت آموزش های ضمن خدمت بر اساس نياز سنجی آموزشی و مطابق با ” دستورالعمل آموزش کارکنان ” انجام می گيرد که در اختيار آزمايشگاه ها قرار خواهد گرفت.
تعهدات موسس يا مسئول فنی آزمايشگاه در قبال هر يک از کارکنان
۱- عقد قرارداد مشخص، طبق قوانين وزارت کار و امور اجتماعی که طی آن کليه تعهدات و انتظارات طرفين شفاف گردد.
۲- بيمه نمودن کارکنان طبق مقررات و ارائه مستندات مربوطه به اداره امور آزمايشگاه ها.
۳ – حفاظت کارکنان در برابر مخاطرات شغلی از طريق تامين شرايط محيطی، موادو تجهيزات لازم و انجام واکسيناسيون در صورت ايمن نبودن آنان.