ايمنی و بهداشت در آزمايشگاه
۱- تعيين مسئول ايمنی و بهداشت
مسئول فنی موظف است در آزمايشگاه فرد مشخصي که آگاه به امورفني باشد، به عنوان مسئول ايمنی (Safety Officer)انتخاب و معرفی نموده و وظايف و حدود اختيارات او را مکتوب و ابلاغ نمايد جايگاه مسئول ايمنی بايد در نمودار سازمانی آزمايشگاه مشخص باشد. مسئول کليه امور مربوط به ايمنی اشاره شده در زير، مسئول ايمنی آزمايشگاه می باشد.
۲- مستندسازی
دستورالعمل های زير بايد مکتوب شود و بعنوان بخشی از مستندات الزامی آزمايشگاه، هر زمان قابل ارائه به بازرسين يا مميزان باشد:
- دستورالعمل حفاظت و ايمنی کارکنان و ايمنی درمحيط آزمايشگاه
- دستورالعمل نحوه سترون سازی ، نحوه شستشوی لوازم شيشه ای و نظافت محيط و سطوح کار
- دستورالعمل دفع پسماند ها
- ثبت، گزارش و پيگيري حوادث مخاطره آميز نظير فرورفتن سوزن، ريختن و پاشيدن موادشيميايي، موادآلوده و نگهداری سوابق مربوطه جهت سهولت ثبت اين موارد می توان فرم های مخصوص طراحی نمود.
۳- آموزش کارکنان
مسئوليت آموزش کارکنان در خصوص ملاحظات ايمنی و مفاد مندرج در دستورالعمل های مرتبط با حفاظت و ايمنی، تحت نظارت مسئول فنی آزمايشگاه، به عهده مسئول ايمنی وبهداشت می باشد. ارزيابی اثربخش بودن آموزش ها و رعايت الزامات آموزش داده شده بر عهده مسئول ايمنی و بهداشت است.
سوابق مربوط به آموزش های انجام شده بايد حفظ گردد.
۴- ايمنی کارکنان
- همه کارکنان آزمايشگاه در محيط انجام کار فنی بايد روپوش سفيد به تن داشته باشند.
- بايد وسايل حفاظت فردي اوليه مانند دستکش لاتکس، ماسک و وسايل کمکي جهت برداشت مايعات توسط پيپت، درآزمايشگاه دردسترس بوده و مورداستفاده قرارگيرد.
- ساير وسايل حفاظت فردي مانند عينک ايمني، حفاظ صورت،گان وتجهيزاتي مانند دوش اضطراري و دستگاه چشم شوي بايد درآزمايشگاه وجود داشته و در موارد ضروری در دسترس کارکنان باشد.
- کارکنان بايد با روش صحيح شستشوی دست آشنا بوده وآن را بکار ببندند.
- کارکنان مسئول شستشو در آزمايشگاه هنگام کار بايد از دستکش ضخيم، پيش بند و ماسک استفاده نموده و هنگام برس زدن لوله ها حتما از عينک ايمنی استفاده نمايند.
۵- شستشو، سترون سازی و ضدعفونی کردن در آزمايشگاه
- دستورالعمل مکتوب شده در اين خصوص بايد توسط مسئول ايمنی بهداشت به کارکنان مسئول شستشو و نظافت آموزش داده شده و بر رعايت آن نظارت گردد.
- مسئول ايمنی بايد از انتخاب ماده ضدعفونی کننده مناسب و کيفيت مواد فوق (ازطريق آزمايش در آزمايشگاه و يا خريد آن از تامين کنندگان مورد تاييد) اطمينان حاصل نمايد.
- بايد هميشه صابون مايع و موادضدعفوني کننده مناسب در آزمايشگاه موجود بوده و در دسترس کارکنان قرار گيرد.
۶- دفع پسماند های آزمايشگاهی
توضیحات مربوطه در قسمت دستورالعمل دفع پسماند های آزمايشگاهی آورده شده است.
۷ – واکسيناسيون کارکنان
قبل ازشــروع به کار، بايد ايمنی کارکنان دربرابرميـکروارگانيسم هايي که احتمال مواجهه با آنها وجود دارد، به ويژه درمورد هپاتيت B ، هپاتيتC و HIV ارزيابی شده و سوابق آن موجود باشد.
چنانچه سابقه مستند از انجام واکسيناسيون قبلی فرد برای هپاتيتB موجود نبود، ابتدا آنتی بادی هپاتيتB اندازه گيری می شود، در صورت ايمن نبودن فرد، واکسيناسيون انجام شده و ۳-۲ ماه بعد از انجام واکسيناسيون جهت حصول اطمينان از موثر بودن برنامه، مجددا آنتی بادی هپاتيتB مورد ارزيابی قرار گيرد.
بررسی کارکنان از نظر مصونيت يا لزوم انجام واکسيناسيون در برابر ميکروارگانيسم های خاص مولد بيماری هايی مثل ديفتری، سرخک، سرخجه و… برای افرادی که در آزمايشگاه های تحقيقاتی مربوطه کار می کنند الزامی است.
بايد درمکانهايي که با ميـکروارگانيسمهاي پرخطر مانند مايکوباکتـريوم توبرکولوزيس، بروسلا، قارچ ها و غيره کار مي شود، از هودهاي ايمني بيولوژيک کلاس II استفاده شود.
۸ – ايمنی محيط آزمايشگاه
ملاحظات مربوط به ايمنی محيط و فضای آزمايشگاه ( مندرج در اصول طراحی فضای آزمايشگاه ) باید بطور کامل رعايت گردد.